چاپ کردن این صفحه

فدراسیون بین المللی حسابداری که نماینده بیش از160 سازمان حسابداری در 120 کشور جهان است، به همسان سازی به عنوان یکی از مهمترین هدفهای خود نگریسته و آن را برای تحقق رسالت خود در حمایت از منافع عمومی ضروری می داند و به همین دلیل است که فدراسیون خود را به شدت متعهد به همسان سازی استانداردهای جهانی دانسته و بیانیه های تعهدات اعضا را که نشاندهنده تعهدات اعضای فدراسیون برای به کاربستن کوشش خود به منظور گنجاندن استانداردهای بین المللی در مجموعه استانداردهای ملی متناظر است، صادر کرده است.

همسان سازی بین المللی و استقرار استانداردهای بین المللی حسابداری
برای روی آوردن به همسان سازی استانداردهای حسابداری در محیطی مانند محیط امروز، دست کم دو سطح ممکن از تحلیل را تا جایی که به همسان سازی استانداردهای حسابداری مربوط می‌شود، می توان مشخص ساخت و در همین رابطه و با طرح نمودن دو پرسش زیر، می توانیم این سطوح را تشخیص دهیم.
1. چرا هنوز مجموعه ای از استانداردهای بین المللی حسابداری شامل متداولترین آنها و یا آنهایی که بیشترین تاثیر را بر اقتصاد دارند، به وسیله همه ویا بیشتر کشورها بکار گرفته نمی شود؟
2. اشکالات عمده ای که واحدهای اقتصادی هنگام به کارگیری استاندارهای بین المللی حسابداری با آنها روبه رو می شوند کدام است؟
موانع همسان سازی در سطح جهانی
اگر نگاهی به وضعیت موجود در مورد همسان سازی استانداردهای حسابداری بیفکنیم، این نتیجه را می‌گیریم که سرعت پیشرفت در این زمینه زیاد بوده است. ولی هنوز این هدف تامین نشده و راه درازی در پیش روست.

موانع و چالشهای عمده امروزی کدام است؟
دو موردی که اغلب از آنها یاد می شود یعنی برگردان استانداردها به زبانهای مختلف و پیچیدگی و ساختار استانداردهای بین المللی حسابداری، بی گمان موضوعهایی است که ممکن است تاثیر گذار باشد اما موانع اصلی به شمار نمی آید. ترجمه استانداردها موضوعی ابزاری است که اگر عزم برای انجام آن وجود داشته باشد، قابل حل خواهد بود. از سوی دیگر هر روز توافق بیشتری در تمام جنبه ها در زمینه نیاز به کاهش سطح پیچیدگی استانداردها، بدون از دست رفتن کیفیت آنها پدید می آید. گرچه اهمیت این مسئله به اندازه ای نیست که ساده سازی استانداردها به عنوان هدفی مهمتر از این هدف قرار گیرد که هر چه زودتر یک زبان مشترک داشته باشیم.
سومین موضوعی که فدراسیون قویاً در این اواخر یادآور شده، نیاز به بررسی وضعیت ویژه شرکتهای کوچک و متوسط است. نیازهای این گونه واحدهای اقتصادی شایسته بررسی است و در همین رابطه درخور قدردانی است که هیئت استانداردهای بین المللی حسابداری تصمیم گرفته است دوباره به این موضوع بپردازد، زیرا این موضوع برای مدتی کنار گذاشته شده بود. اگر چه هیئت استانداردهای بین المللی حسابداری این موضوع را در نظر داشته که استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی برای هرگونه شرکت، چه بزرگ و چه کوچک، کاربرد داشته باشد ولی اکنون دریافته است که در بیشتر کشورهای توسعه یافته که در آنها این استانداردها به کار گرفته می شود، نخست شرکتهای پذیرفته شده در بورس پیشگام این کار بوده اند.
بنیاد استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی ، مرجع تدوین استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی بوده و در ابتدا، ژوئن ۱۹۷۳ با نام کمیته استانداردهای حسابداری بین‌المللی در لندن، انگلستان راه‌اندازی شد و سپس در ۱ آوریل ۲۰۰۱ به نام بنیاد استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی تغییر نام یافت.

اهداف بنیاد استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی
مهمترین اهداف این بنیاد، به عنوان یک سازمان مستقل و غیرانتفاعی بخش خصوصی که در راستای منافع عمومی کار می‌کند عبارت بودند از:

  • ایجاد مجموعه‌ای واحد، با کیفیت بالا، فهم‌پذیر، لازم‌الاجراشدنی، و جهانی از استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی از راه نهاد استانداردگذار خود، هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی ، که از ۱ آوریل ۲۰۰۱ راه‌اندازی شد.
  • ترویج استفاده و به‌کارگیری دقیق این استانداردها.
  • توجه به نیازهای گزارشگری مالی اقتصادهای در حال توسعه و واحدهای اقتصادی کوچک و متوسط.
  • هم‌گرایی استانداردهای حسابداری ملی و بین‌المللی با ارائه راه‌کارهای با کیفیت بالا.

مهم‌ترین منابع تولیدی بنیاد
مهمترین منابع تولیدی این بنیاد عبارت‌اند از:

  • استانداردهای حسابداری بین‌المللی.
  • استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی که از ۲۰۰۱ جایگزین استانداردهای حسابداری بین‌المللی شدند.
  • تفسیرهای استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی .
  • بیانیه‌های تفسیرهای کمیته‌ی تفسیر .

XBRL چیست؟
تاریخچۀ این استاندارد بین المللی به‌ سال 1998 بازمی‌گردد. درآوریل 1998، چارلی هافمن از شرکت نایت وار اند گریگوری در واشنگتن، XML را برای گزارشگری‌الکترونیکی‌اطلاعات ‌مالی مورد بررسی‌ قرار داد، چارلی شروع ‌به ایجاد نمونه ‌های‌‌ صورتهای ‌مالی و برنامه‌های حسابرسی بااستفاده از XML کرد.
در جولای 98، چارلی، رئیس AICPA high-tech task Force را در جریان قابلیت ‌استفاده از XML در گزارشگری‌ مالی قرار داد و سرانجام در 31 دسامبر 98 مدل ایجاد شده توسط چارلی ‌هافمن و مارک جوت کامل شد. در 15 ژانویه این نمونه به AICPA ارائه ‌شد و چارلی هافمن به ‌همراه وین هاردینگ ، AICPA را متقاعد کردند که XML در حرفه حسابداری حائز اهمیت می‌باشد. AICPA خواستار تهیه طرح تجاری برای گزارشات مالی مبتنی بر XML شد. این پروژه XFRML نام گرفت. این طرح تجاری در 15 ژوئن 99 آماده شد. در 17 جولای اعضای هیئت مدیره AICPA بودجه XFRML را تعیین نمودند. در آگوست 99، 12 شرکت به کمیته پشتیبانی این طرح پیوستند.
در جولای 99 چارلی هافمن، الگوی آزمایشی XFRML را ایجاد نمود. این مدل در 13 اکتبر 99 کامل شد. اولین نشست کمیته پشتیبانی XFRML در تاریخ 14 اکتبر 1999 صورت گرفت و در 6 آوریل 2000 نام سازمان از XFRML به XBRL تغییر کرد .
در سال 2000 انجمن حسابداران آمريكاپيشنهاد كرد كميته‌اي جهت نظارت بر بكارگيري استاندارد گزارشگری درشركتها تشكيل‌گردد. ویرایش XBRL در سال 2000 اتفاق افتاد و اطلاعات برخی از شرکت‌ها بصورت نمونه بر اساس آن تهیه شد تا قابلیت‌های آن مشخص شود. از دسامبر سال 2001 که زبان XBRL بصورت یک راهکار تازه پیشنهادی مطرح شد، عملاً در امر گزارشگری مالی شرکت‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. شرکت‌هایی که داوطلب استفاده از این زبان بوده‌اند گزارش‌های مالی خود را در این قالب در سایت EDGAR در معرض استفاده قرار داده‌‌اند.
در دسامبر 2002 در بورس نيويورك تصويب شد كه از زبان استانداردي براي انتشار اطلاعات معاملات و همچنين براي دريافت گزارشات شركتها استفاده شود و انطباق با آن از سال 2005 الزامی گردد.
استفاده از اين استاندارد در بورس نزدك از سال 2004 بصورت رسمي آغاز گرديد.

مفهوم XBRL
بمنظور درک هرچه بهتر از استاندارد بین المللی XBRL، درک استاندارد بین المللی XML کاملا ظروریست و به همین دلیل ابتدا نگاه مختصری به XML خواهیم انداخت.

مفهوم XML
XML مخفف زبان نشانه‌گذاري قابل گسترش مي‌باشد. اين زبان يك زبان نشانه‌گذاري جديد است كه توسط كنسرسيوم وب، در سال 1997 براي غلبه بر محدوديتهاي زبان HTML بوجود آمده است. كنسرسيوم وب سازماني است كه مسئول نگهداري استاندارهاي موجود در زمينه وب مي‌باشد كه از مهمترين اين استاندارها مي‌توان به HTML اشاره كرد.
تفاوت اصلي XML با HTML در اين است كه XML سعي دارد داده‌ها را طوري نشانه‌گذاري كند كه معناي آنها حفظ شود و در حاليكه HTML داده‌ها را طوري نشانه‌گذاري مي‌كند كه قابل نمايش براي مرورگرها باشد. در واقع تاكيد XML بر روي معناي داده‌هاست در حاليكه تاكيد HTML بر نمايش داده مي‌باشد. به منظور حفظ معناي داده‌ها XML ابر داده ، توصيف كننده داده‌ها را نيز همراه آنها ذخيره مي‌كند.
XML زير مجموعه ساده شده‌اي از زبان SGML مي‌باشد. SGML يك زبان عمومي و پيچيده براي نشانه‌گذاري داده‌هاست كه در دهه 80 بوجود آمد و پدر زبانهاي نشانه‌گذاري محسوب مي‌شود. قابليتهاي زياد اين زبان آن را بيش از اندازه پيچيده كرده است بطوري كه كنسرسيوم وب آن را بعنوان جانشين HTML مناسب ندانسته و تصميم گرفت زير مجموعه ساده شده‌اي از آن را با نام XML جانشين HTML كند. XML در واقع يك ابر زبان ناميده ميشود چرا كه كاربر بسته به نيازهايي كه دارد مي‌تواند با استفاده از آن زبان نشانه‌گذاري جديدي براي نشانه‌گذاري داده‌هايش ايجاد كند.
XML همچنين قادر است ساختار داده‌هاي ذخيره شده را نيز بهمراه معناي آنها حفظ كند. اين زبان داراي هيچ برچسب از پيش تعريف شده‌‌اي نيست و تمامي برچسب‌ها برحسب نياز توسط كاربر تعريف مي‌شوند. قابليتهاي XML و اجزاء همراه آن، اين زبان را به زبان قابل حمل و استاندارد براي كاربردهاي مختلف تبديل كرده است.
فايلهاي XML داراي قابليت متني هستند بطوري كه مي‌توان آنها را در ويرايشگرهاي متني ويرايش كرد. يك فايل در XML از دو قسمت متن و علائم نشانه گذاري تشكيل شده است كه قسمت متن آن داده‌هاي اصلي ذخيره شده و علائم نشانه‌گذاري و ابرداده‌ توصيف كننده متن را در بر دارد.
XML از يك سو با ذخيره فايلهايش در قالب متني و استفاده از علائم نشانه‌گذاري‏، فهم معناي داده‌هاي ذخيره شده را براي انسان ممكن مي‌سازد و از سوي ديگر با در اختيار قرار دادن اين فايلها در يك قالب ساختيافته براي برنامه‌ها، پردازش آن را براي كامپيوتر ساده مي‌كند.
جزء اصلي تشكيل دهنده XML، عنصر نام دارد كه شامل نام و محتوي مي‌باشد.

XBRL چیست؟
سيستم گزارشگري XBRL (سيستم باركد گزاري اطلاعات صورت‌هاي مالي) به عنوان يك انقلاب در گزارشگري مالي تلقي شده كه باعث كاهش هزينه توليد و دسترسي به اطلاعات جهت توليدكنند.
از مزاياي ديگر اين سيستم گزارشگري مي‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

  • افزايش ويژگي كيفي مربوط بودن اطلاعات
  • كاهش ميزان خطا در اطلاعات
  • دسترسي سريعتر و ارزانتر به اطلاعات
    اشاره كرد. نظر به اهميت و فوايد قابل توجه اين سيستم گزارشگري است كه رييس کمیسیون امنیت و مبادله ، از آن به عنوان "گزارشگري (داده هاي) تعاملي" ياد كرده و آنرا به عنوان آينده گزارشگري مالي معرفي مي كند.

    نظر به اهميت و مزاياي اين نوع گزارشگري، كشورهاي متعددي مانند: چين، اسپانيا، بلژيك، هلند، هند، ژاپن، انگلستان و آمريكا استفاده از XBRL را شروع كرده اند. علاوه بر اين ساير كشورها مانند استراليا، فرانسه، سوئد، فنلاند، امارات عربي با تشكيل كارگروه‌هاي مربوطه، در حال پياده‌سازي و تهيه زيرساخت‌هاي بكارگيري آن هستند. روند رو به رشد بكارگيري و استفاده از XBRL در دنيا، نشانگر اين است كه اين روش به عنوان آينده گزارشگري مالي محسوب شده و چه بسا موجب كنار گذاشتن روش‌هاي موجود براي گزارشگري مالي شود.
    بر اساس نتايج تحقيق موسسه (PWC) هنگ‌كنگ، يك نكته مشترك در تجربه كشورهايي كه پروژه بكارگيري XBRL را با موفقيت به اتمام رسانيده‌اند، وجود يك سازمان متولي امر سياست‌گذاري، هدايت و هماهنگ‌سازي فعاليت هاي مربوط به XBRL در آن كشورها بوده و همه اين كشورها داراي حوزه ملي در سازمان بين‌المللي XBRL هستند .
    از مزاياي داشتن حوزه ملي و عضويت در سازمان بين‌المللي مي‌توان به استفاده از تجربيات ساير كشورهاي عضو، برخورداري از كمك هاي سازمان در طراحي، اجرا و آموزش XBRL اشاره كرد.

XBRL در ایران
سياست‌هاي دولت ايران مبني بر توسعه بازار سرمايه از طريق اجراي اصل 44 قانون اساسي و تلاش در جهت جذب سرمايه‌هاي خارجي در بازار سرمايه كشور، نيازمند يك بازار كارا با بهره گیری از سيستم‌هاي اطلاع‌رساني سريع، دقيق و قابل اتكاست.
سيستم گزارشگري XBRL به عنوان ابزار كاراي تهيه، تبادل و تحليل اطلاعات مالي در بازارهاي مهم سرمايه دنيا، به شكل اجباري و يا اختياري، مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين سيستم گزارشگري مي‌تواند به تحقق سياست‌هاي دولت در امر تعامل با بازارهاي سرمايه دنيا و جذب سرمايه‌گذاران خارجي کمک شایانی نماید.
اين در حالي است كه ايران نيز به عضويت اين سازمان درآمده و به تازگي زبان گزارشگري مالي در سازمان بورس و اوراق بهادار نیز راه اندازي شده است.